Derya Apartmanı

Ya İstanbullular; niye böyle güzellikleri bizlerden saklıyorsunuz:)?

Haftada bir belki önünden geçiyorumdur, Maçka’dan Nişantaşı’na uzanan Süleyman Seba Caddesi’nde Valideçeşme Çeşmesi’nin yakınında bir apartman. Dışarısı içerinin güzelliklerini saklamak için örülmüş gibi. Her açısı öyle güzel ki fotoğraf seçmekte zorlandım.

Allah’tan Ebru Gazioğulları ve kuzeni var ki, şöyle bir mesaj ile haberim oldu:

“(…) Dün kapısı açık kalmıştı. Eşya taşınıyordu. Dışarıdan bakınca girişteki resimlerin bir kısmını görebildim sadece. Karizması olan bir yerdi (…) İçeri girip bir kaç adım atınca ağzım açık kaldı. Bayağı, gerçek anlamda maskem ağzıma girdi. Ben hikâyeler yazıyor ve karakterlerimin evlerini, dükkanlarını detaylı bir şekilde kafamda canlandırıyorum. Daha fazla yazmam konusunda beni gazlayan kuzenime Derya Apartmanı’ndan çektiğim fotoğrafları gönderdim. ‘Sırf şu ahşap lambrilerden bahsetmek için bile bir hikâye uydurulur’ dedim. O da bana bu Instagram hesabını attı. Muhteşem bir iş yapmışsınız burada. Helal olsun. Gönülden alkışlıyorum sizi. Not: Evet, bu apartmanda da bir hukuk bürosu var :)” 

Bu arada birinci kat da ünlü makyöz Oya Tolga’nın.

Şahane!

APARTMANLARDAN KOLYE KÜPE

Bu arada apartman hakkında araştırma yaparken (mimarını bulamadım ama bir İtalyanlık var anladığım) İrem Burcu’nun yaptığı -benim gibiler için- muhteşem işine rastladım. Hem takı var, hem apartmanlar (Bana özel yapılsa bu kadar olur). 

İrem Hanım, Derya Apartmanı’nın hissettirdiklerinden takılar yapmış. Şahane fikir.

Ya İstanbul ve bazı gizli kalmış apartmanları çok güzel!

*** GÜNCELLEME

NEŞET KUTLUĞ’DAN ÖNEMLİ KATKI

Bu metni yazdıktan uzun süre sonra, Neşet Bey’den, Neşet Kutluğ’dan şöyle bir mesaj aldım. Mesaj, “Derya Apartmanı annemin amcası Hamdi Helvacıoğlu tarafından yaptırılmış. Aile 1938 (veya 1939) yılında Bulgaristanın Razgrad kasabasından önce Kırklareli’ne, sonra da İstanbula göçmüş” diye başlıyordu.

Ve sonra, Nurbin Paker (İstanbul Teknik Üniversitesi) ile Funda Uz’un (İstanbul Teknik Üniversitesi) Docomomo Türkiye Ulusal Çalışma Grubu için yapılmış Yapı tanıtım formunu içeriyordu.

Funda Hanım ile bu bina hakkında yazıştığımız hatırlıyorum.

Hatta İrem Burcu Ummansu’nun “Derya Apartmanı Takıları”nı taktığımdan, bu takıların Funda Uz’un bir dersinden çıktığını bildiğimden, “Ben bu metinleri okumuş, hatta siteye koymuşumdur” diye düşünmüştüm.

Öyle değilmiş.

Pek kıymetli…

Neşet Bey’in gönderdiği, Paker-Uz raporundan paragraflarla…

BUYRUNUZ DERYA APARTMANINA

“Derya Apartmanı konum olarak, İstanbul Maçka Valideçeşme’de, Süleyman Seba Caddesi, Maçka Meydanı Sokak ve Çeşme Meydanı Sokaklarının birleştiği parsel üzerindedir. Bina, Valideçeşme’nin yanında, batı cephesi çeşme meydanına açılan ve girişi Süleyman Seba Caddesi üzerinde, bir yanı bitişik nizam olarak inşa edilmiştir.

MİMARI RAPORDA DA YOK

Binanın 1952-1955 yılları arasında inşa edildiği tespit edilmiştir. Projesinin kimliği bilinmeyen İtalyan bir mimar tarafından tasarlandığı belirtilmektedir. Bina, zemin kat, yarı zemin, bodrum ve zemin üzerinde dört kattan oluşmaktadır.

Her katta dört daire bulunmakta, dairelerin ikisi giriş (güney); diğer ikisi arka cephede (kuzey) yer almaktadır. Her plan tipi birbirinden farklı büyüklük ve karakter özelliklerine sahiptir. Özgün planında tüm birimleri konut olarak düşünülen binanın, günümüzde özellikle giriş ve zemin altı katların işyeri-ofis kullanımlarına dönüştüğü görülmektedir.

KAGİR YAPI

Kagir bir yapıdır. Apartmanın girişi görkemlidir. Giriş holünün iki yanında yer alan, dönemin özgün örnekleri olarak İstanbul manzaralarını konu alan iki adet mozaik panonun Turgut Atalay’a ait olduğu bilinmektedir.

ASANSÖR EKLENMİŞ

Ayrıca, binanın iç avlusu, gerek binaya girildiğindeki davetkar duruşu, özgün merdiveni ve köprülü bağlantıları ile, gerek dairelerin tüm mekanlarına çatı ışıklığı aracılığıyla doğal ışık ve doğal klima imkanları sağlamasıyla, gerekse katlar ve daireler arasında ortak kamusal kullanımlar sunmasıyla özgün bir karakterdedir. Apartman iç avlusunda karşılıklı iki adet düşey sirkülasyon bulunmaktadır.

Merdivenlerden biri, galeri boyunca yükselmekte; diğeri ise, servis ve yangın merdiveni olarak tasarlanmıştır. Her iki katta bir tasarlanan köprüler de bu iki sistemi birbirine bağlayarak ortada bir galeri boşluğu tanımlamaktadır. Bu galeri boşluğu içine 2000’li yılların başında bir asansör eklenmiştir.

EKONOMİK DURUM TARİFİ

Daire planlarında, ıslak hacimler galeri boşluğuna, yaşama mekanları ise dış cephelerde konumlanmıştır. Bodrum katta kapıcı dairesi, depo ve kazan dairesi gibi servis mekanları bulunmaktadır. Binanın giriş holü ve ortak mahallerinde özgün malzemelerin (daire kapıları, özel imalat demir parmaklık parapetler, beyaz mermer döşeme kaplamaları, merdiven basamakları ve sahanlıklar, ahşap lambri duvar kaplamaları vb.) orijinal hali ile korunduğu; ancak özellikle pencere doğramalarının zamanla değiştirildiği belirtilmiştir. Belediyeden alınan bilgilere göre, bazı dairelerdeki bacaların kaldırıldığı belirtilmiştir. Ayrıca, binanın özgün halinde her daire için ayrılan biri asıl, diğeri hizmetli girişi olarak tasarlanan iki girişin de zamanla çoğu dairede kaldırıldığı gözlenmiştir. Binanın yapıldığı dönem içinde genel konumu, her daire için bir ana ve bir de hizmetli olmak üzere iki girişin bulunması, apartmanın genel sosyo-ekonomik durumunu da tariflemektedir.

FRANSIZ BALKON

Bina kitle ve dış cephe kurgusunda temel olarak üç kısımdan oluşmaktadır. Bunlar, bir buçuk kat yüksekliğinde mermer kaplama ve özel imalat prekast beton girişiyle alt kotlar, ortada geniş birer çıkması, yere kadar açıklıkları ve Fransız balkonları ile normal katlar ve finalde çatı kotundaki saçaklardır. Giriş doğraması, iç avludaki parapetler ile pencere korkulukları ve dış cephedeki balkon parapetleri aynı özel imalat demir doğrama detaylarına sahiptir.

YAPI SİSTEMLERİ VE MALZEMELER

Betonarme iskelet sistem olarak inşa edilmiş olan binanın cephesi, birbirinin tekrarı yatayda büyük ve yere kadar inen pencere açıklıklarından oluşmaktadır. Betonarme sistemle inşa edilen apartmanın duvarları genelde tuğla üstü sıva ve boyadır. Giriş holünde, girişin iki yanındaki duvarda iki mozaik pano ve giriş holünün tümünü çevreleyen ahşap lambri duvar kaplamaları bulunmaktadır. Apartmanın ortak mahallerindeki hol, köprü ve merdivenlerdeki zeminlerde beyaz mermer ve siyah granit kullanılmıştır. Tüm metal parapetler özgün ve özel imalat detaylarla üretilmiş demir profillerden üretilmiştir.

APARTMANIN ÖNEMİ

Cumhuriyet sonrası İstanbul’da inşa edilen tarihi yazılmamış yapı ve tipolojilerden biri olan Apartman mimarisi içinde özgün bir yeri olduğu düşünülen Derya Apartmanı da örnekleri gibi barınma gereksinimine getirdiği mimari söz ile ön plana çıkmaktadır. Kentsel elemanlarının her birinin özgün nesneler haline getirilemediği metropoldeki özensiz mimari içinde, Derya Apartmanı, gerek iç mekan kurgusu ile kentiçi konutunda kamusal ortak kullanımlara ilişkin getirdiği yorum; gerekse dış mekan bileşenleri ile kentin fiziksel çevresini var eden özgün nesnelerinden biri olmayı haketmektedir.

RAPORDAKİ 5. Yapı/Yerleşim ile ilgili Belgeler-Kaynakça

Temel kaynaklar ve belgelerin listesi – yapıya ilişkin görsel malzemenin listesi:

• Beşiktaş Belediyesi yetkilileri ile görüşmelerden notlar.
• İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü, 2011-12 bahar yarıyılı Mimari Proje Stüdyosu (yürütücüler: Doç.Dr. Nurbin Paker, Doç.Dr. Funda Uz) sürecindeki Türkiye’de modern konut/apartma araştırması kapsamında, öğrencilerden Emel Sönmezay ve Neslihan Karalök tarafından, Derya Apartmanındaki daire sakinleri ile yapılan görüşme notları ve fotoğraflar.”