Manzarası, güzel binaları, çay bahçeleriyle Moda’nın en güzel sokaklarından biri; eski adıyla Devriye, uzun yıllardır Ferit Tek Sokak.
Peki Ferit Tek kim? En kısa tanımıyla, siyasetçi, diplomat, yazar; Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk İç işleri Bakanı. Paris, Londra, Varşova ve Tokyo’da büyükelçilik yapmış biri. Benim için eşi Müfide Ferit Tek daha da enteresan. Vikipedia’da hakkında madde açılmamış da olsa 1900’lerin başından itibaren eşinden geri kalmayan bir kadın figürü. Paris’te, gelecekte tıp okumak üzerine lise eğitimi alırken babasının ölümü nedeniyle üçüncü sınıfta okulu bırakmak zorunda kalsa da, kitapları ve makaleleriyle döneminin etkili figürlerinden. Babası gibi bir büyükelçi olan Seyfullah Esin ile evlendiğinde Esin soyadını olan kızları Emel ise 1912 doğumlu. Emel Esin, Orta Asya Türk Sanatı, arkeolojisi ve ikonografisiyle ilgili çalışmalarıyla tanınmış bir sanat tarihçisi. (Ailenin üç vesikalık fotoğrafını National Portrait Gallery arşivinden aldım)
İLK İSMİ ANTİPA KÖŞKÜ
Antipa Köşkü’nü Müfide – Ahmet Ferit Tek çiftinin almasından itibaren binaya Ferit Tek Evi de deniyor.
Bugün ev, 1988 yılında kurulup 1990’da faaliyete başlayan Tek-Esin Vakfı, tarafından kullanılıyor. Fotoğrafları da onlardan izinle aldım.
Bina Mimar Constantin P. Pappa tarafından Rum doktor Dr Andrea Antipa için yapılmış. Tam yapım tarihi bilinmese de 1906-1914 tarihleri arasında yapılmış olması muhtemel. Bina 1906 tarihli Goad Haritası’nda yok ama Y. Mimar Pınar Öğrenci’nin Mimar Pappa hakkında yazdığı makale, binanın, Birinci Dünya Savaşı yıllarında Mehmet Ali Paşa adında bir ordu mensubu tarafından kullanıldığı bilgisini veriyor ki, bu da bu yıl aralığını gösteriyor.
Dr. Antipa hakkında -henüz- pek bir şey bulamadım. Sadece 1932 yılında binaya dair bir gazete kupüründe “Doma olarak bilinen Katrin Antipa” ifadesi geçiyor.
Vakfın sitesine göre, tapu kayıtları köşkün 1952’de Katerina Duma tarafından Fevziye Müfide Tek’e satıldığını gösteriyor. Doma olarak bilinen Katrin Antipa ile Katerina Duma aynı kişi olmalı!
29 YIL BU EVDE YAŞAMIŞLAR
Vakfın sitesinde binaya dair şu bilgiler de var: “1952’den -vefat ettikleri- 1971 yılına kadar Ferit ve Müfide Tek çifti köşkte yaşamıştır. (Aynı yıl vefat ediyorlar).
1973 yılında köşk boşaltılmış, bir süreliğine evi, kızları Emel Esin’in şoförü Hayrullah Arısan ve ailesi kullanmıştır.
Emel Esin’in 1987 yılında vefatının ardından vasiyeti üzerine 1988 yılında Tek Esin Türk Kültürünü Araştırma ve Geliştirme Vakfı kurulmuş, iki yıl sonra yine vasiyet gereğince köşkün mülkiyeti vakfa devredilmiştir.
Bu tarihten sonra kullanılmayan binada 1992 yılında ilk yangın çıkmış, ahşap merdiven ile zemin katında bulunan oturma odasının ahşap lambrileri hasar görmüştür.
90’lı yılların ikinci yarısında çıkan yangında ise ahşap çatı yanmıştır.
2010’da başlatılan restorasyon çalışmasına kadar geçen süre içinde bina dış hava koşullarına maruz kalmıştır.”
‘İŞLEVSEL BİR PLANI VAR’
Yine Y. Mimar Pınar Öğrenci’nin metninde şöyle deniliyor: “Kagir olan yapı, zemin, bodrum ve birinci kattan oluşur. Oldukça işlevsel olan plan şemasında bodrum kat servis, zemin kat yaşama, birinci kat ise yatma işlevlerine ayrılmıştır. Cepheler kesme taş dokusu biçiminde derzlenen sıva ile kaplanmıştır. Demir işçiliği ile dikkat çeken giriş kapısı ve korkuluklar Art Nouveau stilindedir.”
HAFTA İÇİ ARAŞTIRMACILAR ÇALIŞIYOR
Bu arada Mehmet Bedri Muharrem, blogunda, annesinin 1942 yılında köşkün bahçesinde çekilmiş fotoğrafını paylaşmış, “Fotoğrafa biraz daha yakından baktığımda bu gün yerinde bulunmayan küçük bir süs havuzunun da, görüntüye kattığı güzelliği keşfettiğim zaman” diyor. Demek eskiden bahçede bir de süs havuzu vardı.
Vakfın sitesinde benim restorasyon öncesi kötü halini de hatırladığım köşkün geçirdiği yenilenmenin aşamaları ayrıntılarıyla yazılmış.
Bina, hafta içi belirli saatlerde vakfın alanında çalışan araştırmacılara açık.
Ve adresine bakarsanız kapısı orada olduğu için Ferit Tek Sokak’ta değil Nene Hatun Sokak’ta görünüyor:)
Henüz yorum yapılmamış.